Chuyện 'nhắc tuồng' trong âm nhạc

Không cần phải nhọc công suy đoán, người ta biết ngay đó là ca từ tác phẩm cô đang trình bày. Hình ảnh lập tức được chụp lại và lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội với nhiều ý kiến khen chê. Xưa nay mấy ai nghĩ rằng một ca sĩ làm việc nghiêm túc, chuyên nghiệp như Thu Minh lại phải cầu cứu đến phương thức nhắc tuồng vốn chỉ dùng ở sân khấu cải lương hoặc kịch nói nơi các tác phẩm có thời lượng dài hàng giờ hoặc phim truyền hình kéo dài hàng chục tập.

Cú "lộ hàng" trong lúc đang say sưa biểu diễn của Thu Minh khiến người ta nhớ lại live show Bóng núi (10 năm nhớ Trịnh Công Sơn) tại Nhà hát Thành phố hồi năm 2011. Tiết mục Tôi sẽ nhớ với phần hợp ca của các ca sĩ Nguyên Thảo, Quang Dũng, Đức Tuấn... và đặc biệt là cô em gái của cố nhạc sĩ - ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh đã được trình bày bằng cách các nghệ sĩ cầm giấy hát hoặc nhìn vào màn hình chạy chữ đặt dưới sàn nhà hát.

Chương trình Sắc màu Hồ Quỳnh Hương tại sân khấu Lan Anh, cũng trong năm 2011 - live show cuối cùng trong sự nghiệp của nữ ca sĩ này, cô đã gây ấn tượng mạnh với khán giả khi song ca cùng nữ đồng nghiệp Nhật Bản. Ở tiết mục ấy, Hương cầm một tờ giấy với một mặt dán hình cờ Việt Nam và Nhật, mặt kia... viết lời ca khúc.

Chương trình Có một ngày như thế của Ánh Tuyết, trong tà áo dài trắng, chị ngồi trên bục sân khấu, cúi mặt, hát Phúc âm buồn. Tác phẩm nhận được nhiều tràn pháo tay khen ngợi từ phía khán giả. Chương trình kết thúc, chị tiết lộ: "Bài hát quá dài, lại có nhiều câu lặp - người nằm co, người nằm yên, người còn đứng, người còn đó, người nhìn mãi... nên phải chép lời để lên sàn, sợ lộn".

Nhiều, rất nhiều những chương trình khác, thậm chí ở các show nhạc rock nơi các ban nhạc thường chơi tác phẩm của mình hoặc cover những bài kinh điển thì khán giả tinh ý vẫn có thể nhìn thấy đâu đó trên sàn, trên vách sân khấu những tờ giấy chép ca từ nhắc tuồng cho ca sĩ.

Ngay sau đêm gala chung kết, Thu Minh đã thừa nhận mình chép lời ca khúc lên tay để "liếc chút xíu" vì "có hai câu trong bài chưa kịp thuộc". Thu Minh cũng chia sẻ rằng cô vừa từ nước ngoài về, chỉ có duy nhất một lần ghép nhạc và rằng trước khi lên sân khấu cô bị bệnh nên "cảm thấy chưa an tâm khi ra trình diễn". Cô mong mọi người hãy chỉ xem đó như một tiểu tiết nhỏ "với một mục đích duy nhất là muốn phần trình diễn của mình thật trọn vẹn và không có một sai sót đáng tiếc nào xảy ra". Theo giải thích của Thu Minh thì "đó là cách tôi thể hiện sự trân trọng của mình với các khán giả đang thưởng thức chương trình".

Trên trang cá nhân, nhiều nghệ sĩ đồng nghiệp tỏ ra thông cảm cho Thu Minh và cho rằng so với việc hát nhép thì hành vi chép ca từ để "liếc" của Minh đáng trân trọng hơn nhiều. Song cũng có những ý kiến ngược lại nhấn mạnh đến việc ca sĩ thuộc lời tác phẩm mình trình bày là lẽ đương nhiên và mọi lý do giải thích cho việc không thuộc lời đều là nguỵ biện.

Sân khấu ca nhạc nói chung luôn yêu cầu "tiếng hát từ bên trong". Sẽ thật khó tin rằng một ca sĩ không thuộc lời có thể chuyển tải được hết cái hồn, cái thần của tác phẩm, diễn tả được trọn vẹn xúc cảm tác giả đã gởi gắm vào từng câu chữ. Nếu chú ý, trong những phần thể hiện có yếu tố nhắc tuồng hoặc khi không thuộc lời, nghệ sĩ thường cầu viện đến bản lĩnh sân khấu, kinh nghiệm nghề nghiệp để lướt qua. "Kỹ thuật" thường được áp dụng nhất là "ngân nga" những gì lẽ ra phải hát. Đối với những tác phẩm quen thuộc, nghệ sĩ sẽ chọn cách chìa micro về phía khán giả để nhờ khán giả hát giùm. Chí ít, chỉ cần vài khán giả hát lên hoặc mấp máy môi, ca sĩ sẽ được nhắc nhớ nội dung phải hát.

Tôn trọng khán giả, tôn trọng tác giả bằng cách hát đúng ca từ tác phẩm rõ ràng là một thái độ làm nghề chuyên nghiệp. Nhưng, sẽ là chuyên nghiệp hơn nhiều nếu nghệ sĩ thẳng thừng từ chối trình bày ca khúc mình không thuộc, loại bỏ tác phẩm ra khỏi chương trình, thay bằng ca khúc khác... hơn là cố đấm ăn xôi. Việc một số ca sĩ không ra sân khấu hát bản Tôi sẽ nhớ để kết chương trình Bóng núi có thể khiến cho tiết mục không "thành công tốt đẹp" như mong đợi của nhà tổ chức nhưng như thế vẫn đẹp hơn hình ảnh những tờ giấy giữ trong bìa kẹp, cầm trên tay để các nghệ sĩ giơ lên giơ xuống và liếc.

Suy cho cùng, khán giả đến sân khấu là để nghe hát chứ không phải để xem nghệ sĩ biểu diễn kỹ thuật, thể hiện bản lĩnh lấp liếm.

Theo PNO